Tijdens de drukbezochte scratchdag in de St. Paulus Bekeringkerk studeerden meer dan 130 deelnemers de nieuwe Christoffelmis in onder leiding van Marc Schaap, medewerker kerkmuziek van het bisdom Rotterdam. Dirigenten van diverse koren en veel van hun koorleden waren op zaterdag 18 januari naar Capelle aan den IJssel gekomen om te ontdekken of de nieuw geschreven mis van Aart de Kort ook geschikt is om te zingen met hun eigen koor. Naast een impuls voor liturgisch repertoire was de scratchdag een mooi moment voor de musici om elkaar te ontmoeten en samen te zingen met een kerk vol geschoolde stemmen.

“Het is heel fijn dat we nu een nieuwe Nederlandstalige mis hebben”, zegt Marc Schaap bij de introductie van de scratchdag. “Er zijn veel Nederlandstalige missen geschreven, maar de kwaliteit en de moeilijkheidsgraad lopen erg uiteen. We zijn heel bij dat we nu een mis hebben die we u kunnen aanreiken. Het is niet te moeilijk en ook niet te hoog voor de sopranen.”

Vanuit de Nederlandse Sint-Gregorius vereniging voor katholieke liturgische muziek (NSGV) werd Aart de Kort gevraagd om nieuwe muziek te schrijven voor de vaste gezangen van de mis, geïnspireerd op het werk van John Rutter. Marc Schaap: “Rutter is een bekende Engelse componist met zeer welluidende muziek dat erg populair is voor veel mensen. Zijn stijl is romantiserend en kent verrassende akkoordwisselingen.”

“Voor mij is het zo dat ‘John Rutter’ synoniem staat voor een bepaald soort muziek”, licht Aart de Kort toe over de Christoffelmis. “John Rutter heeft altijd met een been in de kerkmuziek gestaan en met een been in andere muzieksoorten. Denk bijvoorbeeld aan popmuziek en lichte muziek als musical en jazz. Al die invloeden hoor je terug in zijn composities. Bovendien heeft Rutter de muziek van Gabriel Fauré bestudeerd. Deze beroemde Franse componist was heel goed in het schrijven van prachtige, vloeiende melodieën. Dat hoor je in Rutters werk ook terug, evenals de volksmuziek uit Engeland, Wales en Schotland die speciale toonsoorten en ritmes kent.”

Deelnemer Jan van der Knaap is dirigent van het dameskoor in Schipluiden en herkent Rutter wel in de nieuwe Christoffelmis: “Ik herken het hier en daar in het tussenspel. De Engelse kerkmuziek heeft mooie composities vind ik. Deze Christoffelmis had ik al eens beluisterd via de televisie toen het door de Kathedrale Cantorij werd gezongen in de mediaviering vanuit Roelofarendsveen in december. De muziek is anders dan we gewend zijn om te zingen met mijn dameskoor, maar ik sta altijd open voor nieuwe dingen.”

Zoals dat hoort bij een scratchdag beginnen deelnemers ‘from scratch’, oftewel ‘met niets’. Er wordt van hen geen voorkennis van het muziekstuk verondersteld. Ieder krijgt bij de deur een koorpartituur in handen en wordt gevraagd bij de eigen stemgroep plaats te nemen. Zo ontstaat een groot blok sopranen, alten, tenoren en bassen. De Kathedrale Laurentius & Elisabeth Cantorij helpt de stemgroepen met instuderen. Als dan het eerste gezang is ingestudeerd, klinkt het ‘Heer, ontferm U’ al vierstemmig door de kerk. De vele geschoolde deelnemers zorgen samen voor een mooie volle koorklank.

“Het ‘Heer, ontferm U’ vond ik heel leuk”, zegt Judith Vrijenhoek, dirigente van het middenkoor In Between uit Alphen aan den Rijn. Ze heeft een van haar koorleden naar de scratchdag meegenomen om samen te kijken of de Christoffelmis iets is voor hun koor. “We hebben niet zo veel complete missen die passend zijn voor een middenkoor”, vertelt Judith. “Het tweede lied, het ‘Eer aan God’, vraagt wel om een actieve volkszang en dat hebben wij in onze kerk wat minder. Wij zingen met het koor wel al werken van Rutter. Wat me daarin aanspreekt? De muziek klinkt heel logisch en toch zit er altijd een verborgen grapje in.”

Aart de Kort is altijd al groot fan geweest van de muziek die geschreven is voor de Engelse ‘High Church’, oftewel voor de kathedralen en colleges. Zijn liefde voor de Engelse kerkmuziek bracht hem meerdere keren in steden als Cambridge en Oxford waar hij repetities van verschillende koren bijwoonde. “En als me dan gevraagd wordt een mis te schrijven met in het achterhoofd de muziek van Rutter, dan weet ik wat er bedoeld wordt zonder dat ik zo een grootheid als John Rutter probeer te imiteren.”

De mis met de vaste gezangen is vernoemd naar de overleden plebaan van de kathedraal, Christoffel Nicolaas Bergs (1952-2019). Hij overleed plotseling in de nacht van 17 mei 2019. Aart de Kort had net een kladversie van de mis op papier. “Ik heb toen niet lang hoeven nadenken over de naam van deze mis”, vertelt Aart de Kort.

De Christoffelmis is te bestellen bij Gooi en Sticht. Marc Schaap: “De mis is goed gelukt vinden wij. We hopen dat de scratchdag een impuls mag zijn voor koren in het bisdom Rotterdam om de mis in te studeren en te zingen in de liturgie. De volkspartijen staan in de zondags missaaltjes van Gooi & Sticht vanaf de Veertigdagentijd."

• Wilt u de Christoffelmis bestellen? Uitgeverij Gooi & Sticht vernieuwt op dit moment haar webwinkel. Vanaf begin maart vindt uzowel de volledige partituur als de koorpartituur in de vernieuwde webwinkel op www.gooiensticht.nl. Tot die tijd kunt u de mis bestellen door een e-mail te sturen naar gens@kok.nl