De Nederlandse vertaling van de DOCAT, waarin het katholieke sociale denken op een toegankelijke manier wordt gepresenteerd, is er nu een jaar. Kort voor de zomer verscheen daarbij ook de Nederlandse vertaling van het praktisch en overzichtelijk werkboek om met de DOCAT aan de slag te gaan. Het is een hulpmiddel om over twaalf grote thema’s uit de sociale leer van de Kerk in gesprek te komen. Op woensdag 11 oktober werden de DOCAT en het nieuwe Werkboek in een online bijeenkomst gepresenteerd aan parochies en caritasinstellingen in het bisdom.

Piet Timmermans, diocesaan medewerker voor caritas en diaconie, opent de avond met gebed. Hij verwelkomt de bijna dertig deelnemers en introduceert de inleider diaken René de Weerd. Diaken De Weerd woont en werkt in het bisdom ’s-Hertogenbosch. Op verzoek van bisschop Van den Hende vertaalde hij de DOCAT en het Werkboek.

“De DOCAT en het Werkboek zijn interessant voor iedereen die met een groep wil nadenken over hoe we vanuit ons geloof diaconaal handelen in onze parochie, onze geloofsgemeenschap en in ons eigen leven van elke dag”, zegt Piet Timmermans. “De inhoudsopgave van het Werkboek is mijn lievelingsbladzijde,” vertelt hij, terwijl hij het boek omhoog houdt. “Je ziet daarop in één oogopslag alle thema’s voorbij komen. De systematiek spreekt erg aan en kan je op nieuwe ideeën brengen.”

René de Weerd geeft daarna een korte inleiding op de sociale leer van de Kerk, waarop de DOCAT en het Werkboek zijn gebaseerd. Hij spreekt over de indeling van beide boeken en rondt af met een concrete vraag: wat kun je er in de praktijk in de parochie mee doen?

“De sociale leer van de Kerk is de weerslag van bijna 130 jaar pauselijke schrijvens over sociale vraagstukken die hebben gespeeld sinds 1890. De eerste encycliek die wat dat betreft verscheen is Rerum Novarum van paus Leo XIII. Dat wil niet zeggen dat de sociale leer van de Kerk toen pas is begonnen. Want al eerder zijn er geschriften van onder meer Augustinus en de kerkvaders en ook van Thomas van Aquino in de Middeleeuwen. Zij hebben al theoretisch de fundamenten gelegd. Maar paus Leo XIII is de eerste paus die heel erg duidelijk heeft gezegd: dit speelt in de maatschappij en de Kerk wil daar een antwoord op geven.”

Een van de encyclieken die diaken De Weerd daarna noemt is Mit brennender Sorge. Deze encycliek van paus Pius XI werd uitgebracht in 1937 en veroordeelt het nationaalsocialisme en racisme in Duitsland. Een andere is Pacem in terris van paus Johannes XXIII, geschreven in de tijd van de Koude Oorlog en naar aanleiding van de Cuba crisis toen de dreiging van een nucleaire oorlog heel reëel was. “Steeds hebben pausen geprobeerd om een antwoord te geven op prangende vraagstukken in de samenleving vanuit een aantal beginselen die zijn vastgelegd al vanaf het begin van dat de Kerk”, aldus diaken De Weerd.

“De DOCAT gaat over de vraag: Wat betekent het om christen te zijn in onze wereld? Welke roeping hebben wij allen meegekregen? Hoe kunnen wij, ieder met zijn gaven en talenten, deze roeping handen en voeten geven?”

De DOCAT behandelt twaalf thema’s in vraag-en-antwoordvorm met verwijzingen naar de bijbel en kerkelijke documenten. Het Werkboek volgt dezelfde twaalf thema’s. Het eerste hoofdstuk gaat over Gods bedoeling met de schepping en de mensheid. Daarna komen onderwerpen aan bod als de sociale missie van de Kerk, de menselijke persoon, arbeid, economie, politiek en milieu.

“De DOCAT en het Werkboek sluiten af met de vraag naar persoonlijk en maatschappelijk engagement: de liefde doen. Wat kan ik doen? Wat zijn mijn mogelijkheden? Op welke plekken kan ik mij als christen engageren in de Kerk en in de samenleving? Denk aan de politiek, maar ook aan verenigingen en clubs, noem maar op. Je kunt overal iets uitdragen van de sociale leer van de Kerk en bouwen aan een beschaving van liefde”, aldus René de Weerd. Hij laat zien hoe het Werkboek helpt om daar concreet over in gesprek te gaan. Het Werkboek laat je telkens een aantal paragrafen uit de DOCAT lezen, stelt bijbelteksten voor en geeft verdiepingsvragen, gespreksvragen en tips voor actie.

“Het is geen kookboek met kant en klare recepten”, benadrukt de diaken. “Je moet dingen vertalen naar je eigen situatie en mogelijkheden en dus ook zelf creatief zijn. Denk aan klimaat, werkeloosheid, migratie. Wat kun je in jouw situatie doen vanuit de basis van de waardigheid van de menselijke persoon? Dus gebruik de DOCAT en het Werkboek als inspiratiebron om in jouw situatie mee aan de slag te gaan. Zo kun je handen en voeten geven aan de oproep van Christus: wat je voor de minsten der mijnen hebt gedaan, heb je voor Mij gedaan (Matteüs 25).”

In het daaropvolgende gesprek is er ruimte voor uitwisseling en vragen.

1. Hoeveel tijd heb je nodig als je een hoofdstuk wil bespreken?

Dat kan in principe in één avond als je een item kiest en mensen vraagt vooraf de paragrafen uit de DOCAT te lezen en de bijbelteksten met de vragen daarbij. Dan kun je op de avond goed voorbereid met elkaar in gesprek over de betekenis en de acties die je wil ondernemen.

2. Wat zijn concrete vragen waarbij de DOCAT en het Werkboek je verder helpen?

Bijvoorbeeld zijn dit concrete vragen rond milieu. Je hoort wel eens als het gaat om belasting op vliegen: als vliegen duurder wordt, kunnen hardwerkende mensen niet meer op vliegvakantie. De DOCAT helpt je om over zo’n vraag in gesprek te gaan en verschillende aspecten tegen elkaar af te wegen, zoals de waardigheid van de menselijke persoon, ontspanning en gezinsleven, algemeen welzijn, solidariteit met mensen dichtbij en ver weg waar mensen die arm zijn het eerst en meest te lijden hebben onder klimaatverandering.

3. Hoe kun je de DOCAT gebruiken in de parochie?

De DOCAT kan je als parochie of werkgroep helpen om een verdiepingsslag te maken bij de diaconale activiteiten die je al doet. En de DOCAT kan ook helpen als je een nieuwe stap zet in verdere samenwerking als parochie of parochies, omdat je met de DOCAT kunt kijken waar je samen mee aan de slag wil.

4. Hoe kun je jongere generaties kennis laten maken met de DOCAT?

Je kunt de DOCAT bijvoorbeeld integreren in de voorbereiding op de eerste communie en het vormsel. Denk ook aan de ouders en de begeleiders van de werkgroepen. De DOCAT helpt je om de vraag te stellen: je wil bij de Kerk horen, wat vraagt dat van jou in je samenleven met anderen? Bijvoorbeeld waar het gaat om de kleding die je koopt. Globalisering heeft ertoe geleid dat wij goedkoop kleding kunnen kopen. In hoeverre zijn we op de hoogte van de omstandigheden waaronder die kleding wordt geproduceerd en zijn we bereid ons (koop)gedrag te veranderen?

Tips:

• Playlist van katholiekleven.nl over de DOCAT en de sociale leer van de Kerk
  
• Website docat.nl met video’s, materialen, links en bronnen
• Lees ook Nieuw: Na de DOCAT is er nu ook het DOCAT Werkboek (bericht d.d. 16 juni 2023)
  

• De DOCAT verscheen als samenwerking van het bisdom Rotterdam en uitgeverij Adveniat. Het boek is verkrijgbaar via de boekhandel, maar voor parochies en PCI’en in het bisdom Rotterdam verkrijgbaar tegen kostprijs (€ 5,00).
• Het Werkboek is een uitgave in eigen beheer en alleen via het bisdom verkrijgbaar (€ 5,00). Het Werkboek is ook online beschikbaar op docat.nl. Daar kunnen de verschillende hoofdstukken worden gedownload en zo eenvoudig geprint
• Bestellen? Parochies en PCI’en kunnen voor de DOCAT en het Werkboek contact opnemen met bureau@bisdomrotterdam.nl. Individuele bestellingen kunnen worden gedaan via de webwinkel