“Diaconie hoort bij de zending van de Kerk en bidden is nodig om de naastenliefde te kunnen betrachten. Paus Franciscus zei daar recent over: het Woord van God gaat van je oren, naar je hart, naar je handen.” Met deze woorden opent Mgr. Van den Hende de Laurentiusconferentie op vrijdagmiddag 2 maart. Zes gasten wisselen op uitnodiging van de bisschop uit over het thema ‘bidden als motor voor diaconie’. Tijdens een Laurentiusconferentie spreken deelnemers over een sociaal-maatschappelijk thema dat ieder ter hart gaat. Deze keer is het thema gekozen vanwege het diocesane Jaar van Gebed.

Het Compendium van de sociale leer van de Kerk kent ‘gebed’ als trefwoord, vertelt Mgr. Van den Hende. Hij wijst op een citaat van paus Johannes Paulus II dat het gebed verbindt met het bouwen aan een beschaving van liefde: “Het gebed opent het hart niet alleen voor een diepe verbondenheid met God, maar ook voor een ontmoeting met anderen in respect, begrip, achting en liefde” (Compendium van de sociale leer van de Kerk, nr. 519).

Liesbeth Stalmeier is gespreksleider. Zij geeft het woord allereerst aan diaken Ronald van Berkel van de Parochie Maria Sterre der Zee in Den Haag. “Als de nood het hoogst is, stromen de kerken vol”, vat hij de ervaring samen van de oudere generatie uit de periode voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Maar hij waagt er, als opmaat tot gesprek, ook een tegenovergestelde stelling aan, namelijk: hoe groter de nood van een persoon is, hoe groter de gevoelde afstand tot bidden tot God. Veel mensen zijn minder vertrouwd met gebed dan vroeger.

Dat signaleert ook Gerard Nijensteen, lid van de Diocesane Caritas Instelling. “Onze samenleving is veranderd. De Kerk was vroeger meer vanzelfsprekend aanwezig. Het besef dat een mens geestelijk onderhoud nodig heeft, leefde vroeger breder dan nu. Er waren meer kerkelijke structuren om mensen in nood te helpen.” Colm de Dekker verwijst later in het gesprek naar paus Franciscus: “De paus zegt: we moeten naar buiten. Zijn de armen er niet, of zijn wij er niet?” Colm de Dekker is lid van de Sant’Egidio gemeenschap in Amsterdam. “Hoe wij met de armen omgaan, wordt geïnspireerd en gevoed door het voorbeeld van de Heer. Hij gaat hen nooit voorbij, maar stelt hen steeds opnieuw centraal en geeft hen de eerste plaats.”

Ook als het gaat om gebed, geeft Jezus zelf het voorbeeld, zegt Mgr. Van den Hende: “Jezus laat zien dat Hij bidt. En omdat de leerlingen Hem zien bidden, vragen ze Hem: ‘Heer, leer ons bidden.’ De vraag ontstaat dus uit het zien van zijn gezindheid als voorbeeld.” Dat Jezus zelf het voorbeeld geeft, benadrukt ook Gerard Nijensteen. “Diaconie is voor mij een bij uitstek praktische kant van je persoonlijke band met God. Wat mij betreft ontmoet je juist God in de behoeftige mens. Jezus leert ons dat we daarvoor aandacht moeten hebben. De Bijbel vertelt dat we aan het eind van ons leven daarop afgerekend zullen worden.”

We worden geoordeeld naar onze liefde. Over de liefde spreekt zuster Petra van de Missionaries of Charity deze middag. “De honger van mensen naar liefde is moeilijker te stillen dan de honger naar brood”, citeert ze de heilige Moeder Teresa. “De honger naar liefde ligt veel dieper. We geven een maaltijd, omdat mensen die nodig hebben. Maar meer nog mogen ze weten dat ze bij ons welkom zijn.”

“We willen de mensen de liefde van God laten zien, door woorden en daden”, vertelt Jeanne van Hal. Zij is majoor van het Leger des Heils. Ze beleeft veel aan het gebed. “Als mensen tot gebed komen, is dat heel bijzonder. En ook als mensen voor ons bidden. Maar wat als we niet direct antwoord krijgen op ons gebed? Soms moeten we ook kunnen zwijgen. Als iemand in de put zit, kunnen zeggen: ik begrijp het ook niet.” Colm de Dekker sluit daar bij aan. Sant’Egidio wil vrienden zijn met de armen. “Een vriend kan niet per se een probleem oplossen, maar een vriend leeft met je mee. En dat scheelt alles.” De constitutie van de zusters van Moeder Teresa vertaalt de werken van barmhartigheid naar hun dagelijks geestelijk leven: “Een dak geven aan de daklozen, is niet alleen een kamer van stenen, maar een hart dat begrijpt, dat omhult, dat liefheeft.”

Gebed is de motor voor diaconie. Daar zijn alle aanwezigen het over eens. “Dat betekent niet dat je God vraagt om een welomschreven diaconale handeling uit te voeren, maar wel dat je noden brengt voor het aangezicht van God,” zegt Jan Maasen, medewerker diaconie en missiesecretaris van het bisdom Rotterdam. “Door het voor God te brengen, sta je er niet alleen voor en is het niet alleen van jou afhankelijk.” Diaken Ronald van Berkel: “Ik bid voor mensen, om kracht om hun moeilijke situatie uit te houden. Ook vraag ik God om mij te sterken en te laten werken volgens het plan dat Hij met mensen heeft.” Mgr. Van den Hende onderstreept dat: “Je kunt bidden voor je gezindheid voor het diaconale werk. Daarnaast is het ook belangrijk te bidden voor wat je ontvangt, zoals een ruimte die je beschikbaar wordt gesteld, mensen die zich inzetten voor een diaconale actie. Het is vaak kwetsbaar. Daar mogen we ook voor bidden.”

De armen leren ons bidden, benadrukt Colm de Dekker. “Voor iedereen is het vervelend om je afhankelijkheid te erkennen. Veel armen zijn de schaamte voorbij en hebben geen keus om de hand op te houden. Maar zo staan we allemaal voor God, we kunnen niet anders dan onze hand ophouden.”

Deelnemers aan deze Laurentiusconferentie waren:

• Mgr. Van den Hende, bisschop van Rotterdam
• Diaken Ronald van Berkel, Parochie Maria Sterre der Zee in Den Haag
• De heer Colm de Dekker, Sant’Egidio Gemeenschap Amsterdam
• Majoor Jeanne van Hal, Leger des Heils
• De heer Jan Maasen, medewerker diaconie en missiesecretaris van het bisdom Rotterdam
• De heer Gerard Nijensteen, lid van de Diocesane Caritas Instelling
• Zuster Petra, Missionaries of Charity