Via een online Teams-bijeenkomst namen parochiebestuurders op 23 november deel aan de diocesane cursus voor parochiebestuurders. Deze avond stonden de kerkgebouwen op de agenda. Karien van Velsen is architect en hoofd van het Bisschoppelijk Adviesbureau Bouwzaken (BAB). Naast haar bestaat de afdeling uit bouwkundig adviseur Edgar de Bruijn en secretaresse Silvia de Haan. Een groot aantal onderwerpen passeerde de revue. Bisschop Van den Hende opende de avond via een vooraf opgenomen video, waarin hij vertelde over de betekenis van het kerkgebouw.

Een kerkgebouw is het huis van God, vertelt de bisschop, waar altijd de godslamp brandt bij het tabernakel. “Een kerkgebouw is de plaats waar God woont en waar de parochianen elkaar en de Heer ontmoeten. Een kerkgebouw is bewoond, omdat wij geloven dat in het heilig Sacrament Jezus zelf, de verrezen Heer, aanwezig is.” Daarom is het belangrijk om met de ogen van het geloof naar het kerkgebouw te kijken, gaf de bisschop aan. De kerktorens hebben een bijzonder symboolwaarde, omdat ze omhoog wijzen op het perspectief van de hemel. In de kerken wordt aan de lezenaar of ambo uit de Schrift gelezen en aan het altaar de eucharistie gevierd. “In de kerk worden we gevoed door de Heer, door zijn woord en sacrament”, aldus de bisschop.

Bisschop Van den Hende spreekt over het kerkelijk jaar en de sacramenten die in de kerken worden gevierd, en belangrijke momenten in het leven van parochianen die worden gemarkeerd door gebed en in liturgie. Over de trouw en de gehechtheid van mensen aan hun kerkgebouw en de grote impact die het daarom heeft wanneer een kerk gesloten wordt. “Als we een kerkgebouw verlaten, wat ik al meerdere keren heb moeten meemaken in parochies, dan gaan we daar in geloof mee om”, vertelt hij. “We brengen verschillende elementen uit die kerk naar een andere plaats, het woord van God en het kruis en vaak het heilig Sacrament. De Heer trekt met ons mee naar een andere plek. En zo blijven we pelgrims. Zo is onze kerk op de eerste plaats een gemeenschap van levende stenen die gebruikmaakt van kerkgebouwen, groot en klein, oud en nieuw.”

Daarna vertelt Karien van Velsen over de bisschoppelijke machtiging. Artikel 53 van het ‘Algemeen Reglement voor het bestuur van een parochie van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland’ (ARBP) geeft aan waarvoor een parochiebestuur een bisschoppelijke machtiging nodig heeft. Ze licht de procedure voor het aanvragen van een bisschoppelijke machtiging toe. Een bisschoppelijke machtiging is nodig voor “daden die de grenzen van het gewone beheer te buiten gaan”. Dat zijn bijvoorbeeld uitgaven, maar ook het aangaan van overeenkomsten en bijvoorbeeld het ondertekenen van afspraken voor een gemeentelijke kerkenvisie. Karien beantwoordt vragen over de doorlooptijd en geeft aan wat er precies in de aanvraag van een bisschoppelijke machtiging moet staan.

Ook de procedure voor het onttrekken van een kerkgebouw aan de eredienst komt ter sprake voor die situaties waarin een parochie een kerkgebouw moet verlaten. En ze vertelt over herbestemming van een deel van de kerk bij ‘inbreiding’, wanneer nieuwe ruimtes worden gerealiseerd in een van de liturgische ruimte afgezonderd deel. Karien van Velsen legt uit dat op die manier ‘nevenfuncties’ mogelijk kunnen zijn in de kerk, terwijl vanwege de aard van het kerkgebouw als huis van God ‘multifunctioneel’ gebruik niet mogelijk is. Ze vertelt over meerjarenonderhoudsplannen van parochies en geeft informatie over subsidies en inventarisaties door erfgoedspecialisten van Museum Catharijneconvent. Ook corona en kerkgebouwen komt ter sprake, duurzaamheid en collectieve inkoop van energie voor kerken.

Artikel 53 van het Algemeen Reglement wijst op de verantwoordelijkheid van parochies ten aanzien van goed beheer en de verantwoordelijkheid van het bisdom, dat aanvragen zorgvuldig moet beoordelen. Karien van Velsen benadrukt hoe belangrijk het is om tijdig contact te leggen met het BAB. “Hoe vroeger, hoe beter het is”, zegt ze. “Omdat we u dan beter kunnen helpen op het moment dat u stappen wilt of moet zetten.”