Mgr. Van den Hende ontmoette op 8 oktober bestuurders van het katholiek primair onderwijs in een rondetafelgesprek over ‘Stilte op school’ bij het Lucas Onderwijs in Den Haag. Op 16 oktober sprak hij over dit thema op het Emmaüscollege in Rotterdam met schoolleiders uit het katholiek middelbaar onderwijs. Het onderwerp was gekozen vanwege het diocesane Jaar van Gebed. Stilte is schaars in de huidige samenleving, ook in de wereld van het onderwijs. Stilte is van grote waarde teneinde jezelf niet te overschreeuwen of voorbij te lopen. Ook kan stilte ruimte bieden voor gebed: jong geleerd, oud gedaan.

“Het is een goede gewoonte elkaar met enige regelmaat te zien”, vertelt bisschoppelijk gedelegeerde voor het katholiek onderwijs, Liesbeth Stalmeier. “Naast de bestuurders en schoolleiders zijn ook identiteitsbegeleiders, beleidsondersteuners identiteit en moderatoren aanwezig. Zij trekken op met directeuren en leraren om de identiteit van de school vorm te geven. Ook geven zij pastorale ondersteuning. Vanuit hun ervaringen leveren zij een waardevolle bijdrage aan het gesprek.”

Tijdens de bijeenkomsten houdt Mgr. Van den Hende een korte inleiding over het thema. Hij vertelt dat hij als bisschop van Rotterdam op verzoek verschillende malen een stilteruimte heeft gezegend, in een basisschool, een middelbare school en een pabo. “Het is goed dat er een ruimte is waar leerlingen en leraren tot rust kunnen komen in de hectiek van de dag. Een ruimte waar je stil kunt zijn en waar je ook kunt bidden”, aldus de bisschop. Ook in de parochie zijn stilte en gebed niet altijd vanzelfsprekend. Onderzoek laat zien dat mensen die werkzaam zijn in het pastoraat doorgaans wel bidden, maar dat het persoonlijke gebed er soms bij inschiet. Dan blijft het gebed beperkt tot de context van een uitvaart of van de liturgie. Aan het onderwijs is daarom de vraag: hoe staat het met stilte op school?

De manier waarop onderwijs wordt aangeboden is veranderd, het tempo ligt hoog, computers maken deel uit van het lesprogramma en social media komen het klaslokaal binnen. Veel leerlingen hebben last van de hoeveelheid prikkels die op ze afkomt, geven docenten aan. Leraren hebben moeite om tot rust te komen, tussen de lessen door. In het gesprek wordt opgemerkt dat het goed is structureel momenten van stilte en bezinning aan te brengen in het leven van de school. Een van de bestuurders van het primair onderwijs geeft aan dat het schoolbestuur dit doet en tijd neemt voor bezinning en reflectie, omdat dit het beleid ten goede komt. Ook heeft dit schoolbestuur een reflectieprogramma ontwikkeld voor leidinggevenden: ‘Wie ben ik en waar sta ik voor?’ Een ander bestuur biedt kloosterweekenden aan die een diepe indruk maken op medewerkers. Schoolleiders en directeuren kunnen hun teams motiveren en faciliteren om stilte in de klas te brengen en zouden stilte op alle lagen van het onderwijs kunnen integreren.

Een van de rectoren geeft aan, dat een groot deel van de teams en de leerlingen geen katholieke achtergrond heeft. Hij zoekt naar wegen om de identiteit van de school vanuit het katholieke referentiekader vorm te geven. Mgr. Van den Hende merkt op dat hij in het diocesane studentenpastoraat (Rotterdam, Delft en Leiden) hetzelfde is tegengekomen. “We hebben het opnieuw vorm moeten geven”, zegt hij. Nu heeft het diocesane studentenpastoraat een aanbod dat driedelig is. Ten eerste is er een aanbod voor alle studenten, ongeacht hun levensbeschouwing, bijvoorbeeld een aanbod over rouwverwerking, of over een mogelijke bijdrage aan de samenleving in de toekomst als afgestudeerden. In de tweede plaats zijn er de activiteiten en initiatieven die gelovig en kerkelijk zijn met betrekking tot de viering van de liturgie, de sacramenten alsook catechumenaat en catechese. ‘Kom en zie!’, zoals in het evangelie staat (Johannes 1, 40). Een derde invulling van het aanbod brengt beide aspecten bij elkaar. Het gaat om evenementen en bijeenkomsten, waarbij het geloof een rol speelt en die tegelijkertijd alle studenten kunnen aanspreken.

Mgr. Van den Hende is blij met de geregelde ontmoetingen in het bisdom Rotterdam met afgevaardigden van het katholiek onderwijs. Goed onderwijs van nu is een dienst aan de samenleving van morgen, wanneer kinderen en jongeren zich kunnen ontplooien om met hun van God gekregen gaven en talenten bij te dragen aan een beschaving van liefde. Mgr. Van den Hende: “Ik ben ervan overtuigd dat het katholieke geloof bezield en zelfbewust een inspirerende bijdrage kan leveren aan goed onderwijs. In het Jaar van Gebed zal ik daarvoor extra bidden.”