Op donderdagmiddag 21 maart vond in Rotterdam de provinciale bijeenkomst plaats waarop Erfgoedhuis Zuid-Holland betrokkenen informeerde over de ‘kerkenvisie’. Het bisdom Rotterdam was op deze bijeenkomst aanwezig en nodigde hiervoor ook parochies uit. Tijdens de bijeenkomst had het bisdom een informatiemap voor alle deelnemers.

De rijksoverheid organiseert provinciale bijeenkomsten voor gemeentebesturen en anderen om hen te stimuleren een lokale kerkenvisie te ontwikkelen die gaat over de toekomst van kerkgebouwen in een gemeente.

Frank Strolenberg is programmamanager kerkenvisies bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Tijdens de provinciale bijeenkomsten vertelt hij over het fenomeen ‘kerkenvisie’. Een kerkenvisie wordt opgesteld onder regie van de lokale overheid en vanuit de dialoog van alle betrokken partijen, waaronder kerkbesturen als eigenaren. Frank Strolenberg: “Kerkgebouwen zijn gebouwen van liefde, we moeten er met liefde en in gezamenlijkheid over spreken.”

Frank Strolenberg legt uit dat de kerkenvisie een duurzame toekomst van kerkgebouwen in Nederland beoogt en daarvoor partijen bij elkaar brengt, zoals de kerkeigenaren, omwonenden, erfgoedorganisaties en de overheid. “Het opstellen van een kerkenvisie is een dialoog”, vertelt hij en hij geeft aan dat een kerkenvisie ‘vormvrij’ is. Dat wil zeggen dat de betrokken partijen zelf kunnen kiezen hoe ze hun werkafspraken vastleggen, op een A4’tje of in veel een uitgebreider document. Wat het beste werkt zal per gemeente verschillen. Het is ook een leerproces, zoals op deze middag blijkt uit de pilot die door medewerkers van de gemeente Rotterdam uiteen wordt gezet.

Anno 2018 zijn er landelijk ongeveer 6.000 kerkgebouwen. Daarvan zijn er 2.350 rijksmonument. Het CIO-K heeft aangegeven dat van deze 6.000 kerkgebouwen in de toekomst waarschijnlijk 1.800 tot 4.800 gebouwen hun religieuze functie zullen verliezen. Dat betekent dat 1.200 tot 4.200 kerkgebouwen hun religieuze functie zullen behouden. In het CIO werken 33 kerkgenootschappen samen bij het contact met de overheid. Het CIO-K is het deel van het CIO dat over de kerkgebouwen spreekt.

Karien van Velsen is architect en coördinator bouwzaken van het bisdom Rotterdam en lid van de Projectgroep Toekomst Religieus Erfgoed, namens CIO-K. Ze benadrukt dat de kerkenvisie over alle kerkgebouwen in een gemeente gaat: “Een kerkenvisie gaat over kerkgebouwen die hun religieuze functie zullen behouden en de kerkgebouwen die deze functie zullen verliezen. En hij gaat zowel over de monumenten als de niet-monumenten.”

Na het plenaire deel blijkt deze middag in de groepsgesprekken dat niet-kerkeigenaren met name de herbestemming van gebouwen op hun netvlies hebben. Voor kerkeigenaren als parochies en protestantse gemeentes ligt dit anders. Zij betrekken nadrukkelijk de gebouwen die voor de eredienst behouden zullen blijven in het gesprek. Karien: “Een van de deelnemers verwoordde dat heel helder: als we in gesprek gaan met de overheid en anderen over een kerkenvisie, zullen we eerst zelf een visie op ons kerk zijn en onze kerkgebouwen moeten hebben.”

“Het mooie van de bijeenkomst was de brede deelname door katholieke en protestantse kerkeigenaren, erfgoedorganisaties en lokale overheden. Dat maakte de kringgesprekken tot een echte uitwisseling van perspectieven. Je merkt dat het daarbij belangrijk is om ook te blijven spreken over de kerkgebouwen die hun religieuze functie zullen blijven behouden. Dat is een aandachtspunt voor ons als bisdom en voor parochies die in gesprek gaan met gemeentes over kerkenvisies.”

Neemt uw gemeente vanwege een kerkenvisie contact op met u als parochie? Informeer het bisdom en maak gebruik van de beschikbare kennis. Contactpersoon is Karien van Velsen k.v.velsen@bisdomrotterdam.nl

De kerkenvisies zijn onderwerp van gesprek tijdens de vicariaatsbijeenkomsten in juni (vicariaat Den Haag op 17 juni en vicariaat Rotterdam op 19 juni)

Kerkenvisies zijn onderdeel van de ‘nationale kerkenaanpak’. Deze gaat over:

1. Kerkenvisies die in samenspraak van alle betrokken partijen tot stand komen
2. Het ontwikkelen en toegankelijk maken van kennis over kerkgebouwen
3. Duurzaamheid van kerkgebouwen
4. Toegankelijkheid van kerkgebouwen
5. Draagvlak voor kerkgebouwen

Voor het bisdom Rotterdam is het van belang deze vijf punten vanuit ‘het geloof voorop’ te benaderen. Bijvoorbeeld waar het gaat om verduurzaming. Deze kan niet los worden gezien van de encycliek Laudato si’ van paus Franciscus.

Download hier de inhoud van de informatiemap die het bisdom samenstelde voor de bijeenkomst:

• Informatie bijeenkomst Kerkenvisies Zuid-Holland (21 maart 2019)
  
• Bisdom en parochies op de kaart
• Het kerkgebouw: Huis van gebed
  

Lees ook: Overheid gaat met kerkeigenaren in gesprek over ‘kerkenvisie’